Józef Malewski (1888–1948) – lokalny patriota z Warmii
Abstrakt
Artykuł przedstawia Józefa Malewskiego, prostego rolnika, który był głęboko zaangażowany w działalność patriotyczną na południowej Warmii. Jego lokalny patriotyzm przejawiał się w działalności społecznej, gospodarczej i edukacyjnej. W latach trzydziestych był członkiem Polskiego Związku w Niemczech i liderem oddziału tego stowarzyszenia w Jarotach. Wspierał finansowo Bank Polski i został wybrany do zarządu. Był także zaangażowany w Stowarzyszenie Rolniczo-Handlowe „Rolnik” w Olsztynie. W 1930 r. Współorganizował polską szkołę podstawową w swojej wsi - Jaroty. Czworo dzieci uczęszczało do tej szkoły. Malewski działał w Polsko-Katolickim Stowarzyszeniu Edukacyjnym na Warmii. Kiedy wybuchła II wojna światowa, został stłumiony przez rząd niemiecki. Został eksmitowany ze swojej ziemi i jego rodzina musiała przeprowadzić się do Brandenburgii. Po II wojnie światowej został doceniony jako Polak. Został zarządcą wsi i pomógł zorganizować polską szkołę. Pozostał społecznie aktywny. Dziewięć lat po jego śmierci szkoła podstawowa w Jarotach została nazwana jego imieniem.
Downloads
Bibliografia
Chłosta J., M. Książek, Spółdzielczy Bank Ludowy w Olsztynie 1911–2011, Olsztyn 2011, s. 21.
Chłosta J., Warmiak z Podhala. Władysław Gębik, pedagog, folklorysta, literat, Olsztyn 2006.
Dudzińska Z., Zasłużyła się cała rodzina, „Gazeta Olsztyńska”, 21 kwietnia 1976, nr 140.
Filipkowski T., W obronie polskiego trwania. Nauczyciele polscy na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach międzywojennych, Olsztyn 1989.
Gąsiorowski A., Rola sokolich towarzystw gimnastycznych w walce o polskość Warmii, Mazur i Powiśla (1919–1921), „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 1981, nr 2–4, s. 325–362.
Gębik W., Burzom dziejów nie dali się zgnieść, Gdynia 1967.
Glombiewski G., Die Bruderschaft von der Göttlichen Vorsehung zu Gr. Bertung im Ermland, Dortmund 2015.
Guzowska K., Monografi a mojego środowiska (praca zaliczeniowa z pedagogiki), promotor B. Wytrążek, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie 1964, rękopis w posiadaniu autorki.
Katarzyński W., Cenny dokument z życia Józefa Malewskiego, „Gazeta Olsztyńska” 2010, dod. „Nasza Warmia” z 17 xi.
Klimek A., Wspomnienia bratanka ks. Walentego Barczewskiego, „Słowo na Warmii i Mazurach”, 5–6 stycznia 1963, nr 1.
Knosała W., Była nas gromadka spora, Olsztyn 1972.
Koziełło-Poklewski B., W. Wrzesiński, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919–1939, Olsztyn 1980.
Lewandowska I., Chłosta J., Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929–1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.
Liburski A., Malewscy drzewo genealogiczne, [Olsztyn 2014], maszynopis w zbiorach autorki.
Lietz Z., Plebiscyt na Powiślu, Warmii i Mazurach w 1920 roku, Warszawa 1958.
Łukaszewicz B., Wrzesiński W., iv Dzielnica Związku Polaków w Niemczech 1922–1939, Olsztyn 1982.
Ossowski S., Analiza socjologiczna pojęcia ojczyzny, w: tegoż, O ojczyźnie i narodzie, Warszawa 1984.
(mr), Szykanami i wysiedlaniem chcą Niemcy złamać jedną organizację polską w Niemczech, „Ilustrowany Kuryer Codzienny”, 30 lipca 1939, nr 208.
Pietrzak-Pawłowski K., Spółdzielczość polska na ziemiach zachodnich i północnych 1918–1939, Warszawa 1967.
Sikora K., Sikora F., Nasz pobyt w Szkole Podstawowej w Jarotach w dniu 12 kwietnia 1969 r., [Wejherowo 1969], maszynopis w zbiorach autorki.
Spis członków spółdzielni z ograniczoną odpowiedzialności „Rolnik”, stan na 30 czerwca 1930 r.
Syrwid R., Protokół inspekcji powiatu olsztyńskiego w 1945 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, 2006, nr 3, s. 409.
Szatrawski K. D., Jan Lubomirski, szkic biograficzny, Olsztyn 1991.
Szkoły polskie na Warmii 1929–1939. Przegląd wspomnień, oprac. R. Marchwiński, Olsztyn 1970.
Turowski P., Sto siedemdziesiąt trzy lata walki o mowę ojczystą jednej wsi warmińskiej, oprac. D. i N. Kasparek, Olsztyn 2003.
Wakar A., Wrzesiński W., „Gazeta Olsztyńska” 1886–1939, Olsztyn 1986.
Zientara-Malewska M., Jaroty. Warmińska wieś dawniej i dziś, cz. 2, „Słowo Powszechne”, 1967, nr 51.
