Postaci przywoływane w piśmiennictwie staropolskim (wybrane przykłady)

Słowa kluczowe: Mikołaj Rej, Maciej Stryjkowski, Teodor Billewicz, Teofila z Radziwiłłów Morawska, staropolskie piśmiennictwo

Abstrakt

Z okresu staropolskiego pochodzi bogaty i zróżnicowany zbiór źródeł historycznych. Na potrzeby artykułu zostało wybranych kilka przykładów. Reprezentują one różne epoki, różne typy źródeł (epigramat, kronika, diariusz) oraz różnych autorów: Mikołaja Reja, Macieja Stryjkowskiego, Teodora Billewicza, Teofilę z Radziwiłłów Morawską.

            Źródła te ukazują pewnego typu leksykon postaci - zapamiętanych, znanych i przypominanych. Postaci te pochodzą z przeszłości i teraźniejszości, z kręgu chrześcijaństwa, starożytności rzeczywistej i mitycznej, z kręgu polskiego i zagranicznego. Znaleźli się tu święci, panujący, bohaterowie, uczeni, artyści, mecenasi autora i ich przodkowie, swoi i obcy. Pełnią one przede wszystkim funkcję wzorców, choć niektórzy są przywoływani także jako antywzorce. Dobór i ocena przypominanych postaci zależy przede wszystkim od autora – jego pochodzenia, wykształcenia, środowiska, horyzontów, celu tworzenia dzieła, itd.

Postaci przywoływane w dziełach staropolskich stanowią bardzo ważny element tychże oraz świadectwo charakteru epoki. To także niezwykle istotny fragment tradycji, wymaganego zestawu wartości, interpretacji przeszłości i pamięci społecznej.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Bardach J., Mikołaj Stryjkowski i jego twórczość w świetle najnowszych badań, in: Studia z ustroju i prawa Wielkiego Księstwa Litewskiego (XIV-XVII w.), Białystok 1970.

Billewicz T., Diariusz podróży po Europie w latach 1677–1678, (ed.) M. Kunicki-Goldfinger, Warszawa 2004.

Bogucka M., Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa 2006.

Bogucka M., Kultura. Naród. Trwanie. Dzieje kultury polskiej od zarania do 1989 roku, Warszawa 2008, pp. 157–245.

Brensztejn M., ‘Teodor Billewicz’, in: in: Polski słownik biograficzny, Vol. 2, (eds) W. Konopczyński et al., Kraków 1936, pp. 101–102.

Brückner A., Mikołaj Rej. Studium krytyczne, Kraków 1905.

Feldman J., Stanisław Leszczyński, Kraków 2007.

Forycki M., Stanisław Leszczyński – Sarmata i Europejczyk 1677–1766, Poznań 2006.

Garbaczowa M., Portret osobowy i literacki Mikołaja Reja, in: Mikołaj Rej z Nagłowic. Sylwetka – twórczość – epoka, (ed.) M. Garbaczowa, Kielce 1997, p. 49–57.

Grabski A. F., Dzieje historiografii, Poznań 2003.

Grabski A. F., Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2000.

Hartleb K., ‘Piotr Gamrat’, in: Polski słownik biograficzny, Vol. 7, (eds) W. Konopczyński et al., Kraków 1948–1958, pp. 264–266.

Hernas C., Barok, Warszawa 2006.

Julkowska V., Dawne i współczesne cechy konstytutywne biografii jako gatunku historiograficznego, in: Biografistyka we współczesnych badaniach historycznych: teoria i praktyka, (eds) J. Kolbuszewska, R. Stobiecki, Łódź 2017, pp. 13–22.

Karpluk M., Maciej Stryjkowski i jego dzieło, in: M. Stryjkowski, O początkach, wywodach, dzielnościach, sprawach rycerskich i domowych sławnego narodu litewskiego, żemojdzkiego i ruskiego, przedtym nigdy od żadnego ani kuszone, ani opisane, z natchnienia Bożego a uprzejmie pilnego doświadczenia, (ed.) Julia Radziszewska, Warszawa 1978, pp. 5–29.

Klimowicz M., Oświecenie, Warszawa 1998.

Korytkowski J., Arcybiskupi gnieźnieńscy, prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do roku 1821, Vol. 3, Poznań 1889, pp. 81–134.

Kot S., Historia wychowania, Vol. 1: Od starożytnej Grecji do połowy wieku XVIII, Warszawa 1996.

Krzyżanowski J., Źwierzyniec, w którym rozmaitych stanów ludzi, zwirząt i ptaków, kstałty, przypadki i obyczaje są właśnie wypisane, in: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, (eds.) J. Krzyżanowski, C. at al.., Vol. 2, Warszawa 1985, p. 693.

Kuchowicz Z., Obyczaje staropolskie XVII-XVIII wieku, Łódź 1985.

Kula M., Krótki raport o użytkowaniu historii, Warszawa 2004.

Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.

Kula M., Wybór tradycji, Warszawa 2003.

Litak S., Historia wychowania, Vol. 1: Do Wielkiej Rewolucji Francuskiej, Kraków 2004.

Łoziński W., Życie polskie w dawnych wiekach, Kraków 1978.

Mikołaj Rej z Nagłowic. W pięćsetną rocznicę urodzin, red. W. Kowalski, Kielce 2005.

Morawska T.K., Diariusz podróży 1773–1774, (ed.) B. Rok, Wrocław 2002.

Nowak Z., „Vates Polonus alias Rymarz” – Mikołaj Rej, in: Pisarze staropolscy. Sylwetki, Vol. 1, (ed.) S. Grzeszczuk, Warszawa 1991.

Pasek J. C., Pamiętniki, (ed.) W. Czapliński, Wrocław 1979.

Pawlak M., J. Serczyk, Podstawy badań historycznych. Skrypt dla studentów I roku historii, Bydgoszcz 1994.

Swieżawski A., Warsztat naukowy historyka. Wstęp do badań historycznych, 3rd edition extended and supplemented, Częstochowa 2001.

Szacka B., Czas przeszły, pamięć, mit, Warszawa 2006.

Tadeusiewicz H., Pamiętnik, in: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, (eds.) J. Krzyżanowski, C. at al., Warszawa 1985, Vol. 2, p. 130.

Topolski J., Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa 1996.

Topolski J., Wprowadzenie do historii, Poznań 2009.

Trzecieski A. [?], Żywot i sprawy poćciwego ślachcica polskiego Mikołaja Reja […], in: M. Rej, Wybór pism, oprac. J. Ślaski, Warszawa 1979.

Ziomek J., Renesans, Warszawa 1995.

Źwierzyniec w którym rozmaitych stanów ludzi, zwirząt i ptaków, kstałty, przypadki i obyczaje są właśnie wypisane, (ed.) W. Bruchnalski, Kraków 1895.

Opublikowane
2020-12-15
Dział
Studia i rozprawy